Het college op pad

3 februari 2023

Vrijdag 3 februari onthulde burgemeester Jack van der Hoek samen met kinderburgemeester Fay een standbeeld voor hond Bläsz. Hij redde tijdens de watersnoodramp tientallen kalveren en koeien. Hij kreeg eerder al een Amerikaanse onderscheiding en nu dus ook een standbeeld in Scharendijke.

1 februari 2023

Woensdag 1 februari 2023 was het 70 jaar geleden dat Schouwen-Duiveland is getroffen door de Watersnood.
Tijdens de herdenking in Ouwerkerk was het college van Burgemeester en Wethouders aanwezig en heeft burgemeester Jack van der Hoek de volgende toespraak uitgesproken:

Toen met de storm het water kwam
Dachten velen
het valt vast mee

Toen het water kwam
Dachten velen
Dat hebben we eerder meegemaakt
In de oorlog

Toen het water kwam
En de storm de dag erna opnieuw
viel het helemaal niet mee

Levens werden beëindigd
Levens beschadigd
Levens veranderd
Tot op de dag van vandaag

Welkom, Welcome,
Geachte ooggetuigen van de ramp en nabestaanden, Your excellencies, , mijnheer de minister, commissarissen van de Koning, leden van de Staten-Generaal, provinciale en gedeputeerde Staten, gemeenteraad en college van Schouwen-Duiveland en vertegenwoordigers van diverse organisaties, geachte aanwezigen en speciaal ook de kinderen die er vandaag bij zijn.

Zoals u hoort ben ik vandaag wat bestuurlijk ongehoorzaam door niet, volgens protocol, bij het welkom heten te beginnen met de hoogste hoogwaardigheidsbekleders, maar met de mensen waar het vandaag om gaat. De ooggetuigen van de ramp en nabestaanden die, 70 jaar na de watersnoodramp, nog elke dag, met de ramp leven.

Begrijpt u mij niet verkeerd, het is fijn en goed dat zovelen: naties, overheden en organisaties hun belangstelling tonen. Het sterkt ons in de betekenis van herdenking en in de noodzaak dat te blijven doen.

Maar wat ik als burgemeester ook vaak hoor is dat men het belangrijk vindt dat, in die veelheid van belangstelling en betrokkenheid, niet vergeten mag worden om wie het hier vandaag werkelijk gaat.

Terecht. Want het gaat in de eerste plaats om u.
Om u die de ramp heeft meegemaakt, daar veelal ook familie en vrienden bij verloren heeft en om u, nabestaanden van de slachtoffers. U leeft met de gevolgen van de ramp, in velerlei vormen, elke dag.
Vandaar dat ik vandaag, nu we weer met velen mogen herdenken na twee zeer sobere herdenkingen in de afgelopen jaren, u, in deze grote menigte, speciaal en eerst wilde noemen.
Opdat u in zich in deze menigte gezien weet. Onze gedachten zijn in de eerste plaats bij u.

De watersnoodramp van 1 februari 1953 werkt tot op de dag van vandaag door.
1836 slachtoffers.
Getallen zeggen iets.
De verhalen zeggen alles.
Bij ieder getal hoort … een mens.
Bij ieder mens een verhaal.

Verhalen die nog beter doorvoelt worden wanneer men ooit zélf in de familie met onverwacht verlies geconfronteerd is geweest. Afgelopen oktober verloren wij in ónze familie mijn neef Levi, op 21-jarige leeftijd. Als ik de impact van zijn onverwachte overlijden sinds die dag in onze familie zie en voel, dan kan ik mij slechts een begin van een voorstelling maken van hoe dit moet zijn geweest voor families die tijdens de ramp niet één, maar meerdere familieleden verloren. Tot tientallen aan toe.
Zoals Jos de Boet, een jongen uit een gezin van 12. Zijn verhaal is hier te lezen in het Watersnoodmuseum. Hij verloor in een nacht 42 familieleden …

Denk je eens in hoe dat gegaan moet zijn. Hij belde na de berichten over de ramp vanuit zijn legerplaats in Velsen, waarnaar hij, zo bleek achteraf, gelukkig de laatste pont vanaf het eiland had genomen die met de storm op komst nog was gegaan. Een week na de ramp hoorde hij van zijn opa en oma hoe het de familie was vergaan.
Hoe is het met pa en moe, de rest van ons gezin? Helaas jongen, die zijn er niet meer. En die, en die dan? … Ze zijn allemaal verdronken …

Hoe leef je dan door? Jos deed dat, net zoals alle anderen die dierbaren verloren. Van overleven een manier vinden om door te leven. Het maximaal haalbare. Vaak door hard te werken aan wederopbouw, door om te zien naar wie er nog wél waren. Het verdriet te diep om er over te praten.
Anderen leefden door, door er juist veel over praten. De laatste jaren gebeurt dat steeds meer. Alsof er nu, na al die jaren, pas ruimte voor komt. Niet in de laatste plaats omdat voor velen de jaren gaan tellen of omdat kleinkinderen, nieuwe generaties, vragen stellen, hun familiegeschiedenis in relatie tot de ramp willen leren kennen.

Praten over het gemis, vaak nog iedere dag en extra op de dagen dat iemand jarig zou zijn geweest, een huwelijksdag, met kerst of andere bijzondere dagen.
Praten over hoe iemand was, maar ook over de ramp zelf, hoe men aan zijn of haar voortijdig einde is gekomen, hoe huizen en boerderijen verdwenen en vee verdronk.
Waardoor de verhalen van hen, de verhalen van de kinderen en kleinkinderen worden. Zo werkt de ramp nog altijd door, tot op de dag van vandaag, op allerlei manieren. Zo worden dierbaren niet vergeten.

Dat is wat velen deden of vandaag de dag nog steeds doen. Proberen, met vallen en opstaan, met een lach en een traan bij persoonlijke herinneringen, het verlies, de vermisten, de gebeurtenissen van toen, de momenten van angst, die ook vaak weer bovenkomen als het stormt, een plek in je dagelijkse leven te geven.
Het gaat daarbij niet alleen om mensen, maar ook om de dieren, de huizen en boerderijen, de bezittingen.
In die zin werden sommigen driedubbel getroffen. Familieleden weg, huis weg, vee weg.

Gelukkig niet al het vee. Aanstaande vrijdag mag ik in Scharendijke, samen met onze kinderburgemeester Fay, het beeldje onthullen van het hondje Bläsz, dat een heldenrol speelde tijdens de Watersnoodramp. Hij redde tientallen koeien en kalveren door ze op te drijven, ze zwemmend in de poten te bijten en zodoende een dijk op te drijven.
Een bijzonder verhaal. Zoals er over de ramp talloze bijzondere verhalen te vertellen zijn. Er zijn er in de afgelopen weken weer vele bijgekomen. Door indrukwekkende documentaires en door de oproep van omroep Zeeland aan ooggetuigen en nabestaanden om zich te melden met bijzondere voorwerpen en het bijbehorende verhaal.
Een mooi initiatief dat weer nieuwe, bijzondere en vaak ontroerende verhalen opleverde. Een deel van de voorwerpen en het bijbehorende verhaal is te zien in de tentoonstelling die daarover in en buiten het watersnoodmuseum is ingericht.

Bij die verhalen horen ook de verhalen van de vermisten. Op vele begraafplaatsen wordt vandaag herdacht bij de graven van de overledenen. Maar sommige graven zijn leeg. En in sommige liggen de resten van mensen van wie wij de naam niet kennen. Meer dan honderd slachtoffers van de ramp zijn nog steeds vermist.
Dit maakt het verlies voor de families extra zwaar en emotioneel. Nooit de bevestiging dat een dierbare gevonden is, een open einde.
Het is goed dat vele nabestaanden zich inmiddels hebben gemeld om hun DNA af te staan, teneinde nu, of later, alsnog een identificatie mogelijk te maken. Om zo een lange periode van onzekerheid achter zich te laten.

Na twee dagen storm werd het stil. Begon het opmaken van de balans, het verlenen van hulp en het begin van herstel. Dat heeft jarenlang geduurd met hulp en inzet van velen, in binnen én buitenland. Vele landen droegen bij.
Daarom richt ik nu graag een kort woord in het Engels tot de vertegenwoordigers van 14 van die landen, die hier vandaag aanwezig zijn.

Your excellencies, the Municipality of Schouwen-Duiveland is most privileged to have you in our midst today at this commemoration of the flood of 1953.
We are most grateful for the way your countries, then, after the flood, helped us.
I can assure you that we still look back with great respect at all those efforts. Made to get us on our feet again. That is why we consider you, as the ambassador or representative of these fourteen ‘helping countries’ our guests of honor today.

Toen met de storm het water kwam
Sloeg het niet alleen gaten in de dijk
Maar ook gaten in families.
Daarna kwam de stilte.
Nooit meer die vertrouwde stem horen,
dat geliefde gezicht zien,
die vertrouwde hand vasthouden.

Ik wens u vandaag veel kracht toe.